Wynalazki, które dziś ułatwiają nam życie powstawały różnie. Czasem z przypadku, czasem z konieczności. Weźmy na przykład zwykły wieszak na ubrania. Wymyślił go Albert Parkhouse, który zirytował się pewnego dnia gdy przyszedł do pracy, a wszystkie kołki na płaszcze były już zajęte. Wziął więc kawałek drutu i wygiął go odpowiednio, aby otrzymać znany dziś wieszak z haczykiem. A jak powstała pierwsza kasa fiskalna? Co było impulsem do stworzenia urządzenia, które zrewolucjonizowało biznes?

Rok 1878. Nieprzekupny Kasjer

James Ritty (1836-1918), właściciel barów w Dayton, w stanie Ohio szukał sposobu, który pozwoliłby mu zapobiec drobnym kradzieżom, jakich dopuszczali się jego pracownicy. Jako że w XIX w. pieniądze trzymano w szufladach lub puszkach, nadużycia zdarzały często, a James, mimo dobrze prosperującego biznesu, wciąż nie posiadał zysków.

Pomysł na rozwiązanie swojego problemu pojawił się w trakcie podroży do Europy, kiedy na statku, James zwrócił szczególną uwagę na mechanizm do zliczania obrotów śruby napędowej statku. Zainspirowany działaniem urządzenia powrócił niezwłocznie do Dayton i niemal natychmiast, z pomocą swojego brata, wykwalifikowanego mechanika, rozpoczął budowę pierwszej na świecie kasy.

W końcu, w roku 1879, prototyp  – wówczas jeszcze bez szuflady kasowej – został opatentowany pod nazwą „Nieprzekupny Kasjer Ritty’ego”, co miało podkreślać jego główną cechę: rozwiązanie dla znikającej po cichu gotówki.

Po opatentowaniu swojego wynalazku Ritty założył firmę zajmującą się produkcją kas fiskalnych. Prowadzenie dwóch biznesów przekroczyło jednak jego możliwości i postanowił sprzedać swój interes za 1000 dolarów. Szczęśliwym kupcem okazał się John H. Petterson, człowiek, który wprawdzie kasy nie wynalazł, ale pokazał ją światu w sposób, który zapewnił mu fortunę.

Kasa fiskalna matematycznym geniuszem?

Patterson wraz ze swoją firmą National Cash Register Company (NCR) udoskonalił kasę o rolkę papieru, na której zapisywała się sprzedaż. Niedługo po tym, w roku 1892 kasy zaczęły generować paragony –  dźwignia, którą sprzedawca musiał przekręcić otwierała szufladę i tym samym transakcja dobiegała końca. Kasa fiskalna nie była już prototypem, a dopracowanym urządzeniem.

W początkowych latach istnienia swojej firmy Petterson przeznaczył fortunę na reklamę i edukowanie przedsiębiorców jak użyteczna jest jego kasa. Reklama w American Store Keeper w Chicago, w sierpniu 1886 r. tak przedstawiała to rewolucyjne urządzenie:

rejestruje mechanicznie każdą sprzedaż dokonaną w sklepie. Nigdy się nie rozprasza. Nigdy nie popełnia błędu. Jest to matematyczny geniusz z mosiądzu i stali. Jest to maszyna, która zaoszczędzi Ci pieniądze(…)

Petterson był dobrym sprzedawcą, ale i bezwzględnym konkurentem. Stosował nieuczciwe praktyki, wykorzystywał ludzi, dbał tylko o zysk.  W roku 1921 oficjalnie przekazał firmę synowi.

Pierwsza kasa fiskalna w Polsce? Oczywiście ELZAB!

Wprowadzenie podatku VAT w 1993 r. całkowicie zmieniło handel detaliczny w Polsce. Wszyscy, włącznie z samym Ministerstwem Finansów, uczyli się nowego systemu. ELZAB, jak się później okazało, wyprzedził zmiany, które miały nadejść. W 1992r., po wielkim kryzysie jaki udało się firmie przetrwać, na zamówienie partnera zagranicznego powstała w Zabrzu pierwsza kasa fiskalna. Zaprezentowana w czerwcu na Międzynarodowych Targach Poznańskich już w sierpniu trafiła do produkcji małoseryjnej. Produkt zaprojektowano na rynek brytyjski z możliwością dostosowania go do innych rynków.

Kiedy rok później, do Polski wchodziły przepisy dotyczące fiskalizacji ELZAB był już na zaawansowanym etapie prac nad urządzeniami fiskalnymi. Uniwersalność kasy okazała się kluczowa. Tuż po ogłoszeniu wymagań Ministerstwa, ELZAB błyskawicznie dostosował kasę tak by mogła trafić na rynek polski. W ten sposób 11 kwietnia 1994 r. dopuszczono do obrotu pierwszą kasę fiskalną – ELZAB model Xcel 261 z wydzieloną funkcją fiskalną i ogólnodostępnym oprogramowaniem DOS.

W tym roku, Elzab obchodzi 50-lecie swojej działalności, dziękujemy za zaufanie.

Photo by Andrew Branch on Unsplash